Bindingsangst en verlatingsangst in podcast Hoedan
Bindingsangst wat is dat eigenlijk?
Is bindingsangst inderdaad een modewoord? Wat is bindingsangst eigenlijk en hoe kom je er van af?
Dat en meer bespreek ik met de podcastmakers van EOHoedan in hun allereerste podcastaflevering.
Te beluisteren via

De dans van verlatingsangst en bindingsangst
Bindingsangst en verlatingsangst lijken modewoorden te zijn. Iedereen denkt het te hebben of kent wel iemand die 'het heeft'.
Als mensen daten en de ander is niet geïnteresseerd heeft diegene vast bindingsangst. Dat kan, maar hoeft helemaal niet zo te zijn.
De dynamiek van bindingsangst en verlatingsangst is complex en erg ingewikkeld voor mensen die hier echt mee worstelen. Tegelijkertijd is de dynamiek óók herkenbaar voor hen die hier niet zozeer mee worstelen. Want uiteindelijk zit iedereen ergens op de lijn tussen de ene pool (bindingsangst) en de andere pool (verlatingsangst).
En om het ingewikkeld te maken: de polen zijn uiteindelijk twee kanten van dezelfde medaille: de universele (hechtings)angst om liefde te verliezen en helemaal alleen te zijn. Iedereen op de wereld heeft deze angst, omdat wij als mensenbabies enorm lang afhankelijk zijn van onze ouders of verzorgers voor onze overleving en alleen zijn de eerste jaren van ons leven onze dood zou betekenen.
Een dynamische dans
Mensen die vastzitten in de dynamiek van verlatings- en bindingsangst hebben vroeger een impactvolle ervaring opgedaan die te maken had met het gevoel van verlatenheid of alleen zijn. Dat kan bijvoorbeeld zijn doordat ze gescheiden waren van hun ouders: een kind dat een opname in een ziekenhuis heeft gehad. Of een ouder die emotioneel niet beschikbaar was door bijvoorbeeld een psychiatrische aandoening. Of een heftige echtscheiding waardoor de ouders veel met zichzelf bezig waren….
Door de ervaring van deze wonden voorkomen deze ´liefdesbange´ mensen nu op onbewust niveau dat er echte verbinding (en daardoor verlating) kan ontstaan. En zo komen ze in relaties in de dynamiek van aantrekken en afstoten terecht.
Verlatingsangst
De dynamiek die er aan de kant van de verlatingsangst voor zorgt dat iemand zijn of haar grenzen uit het oog verliest, in een poging te versmelten met de ander. Van binnen is er een intens gevoel van de ander nodig hebben, niet zonder diegene kunnen.
Bindingsangst
De bindingsangstige partner voelt dit als een claim, schrikt daarvan en trekt zich terug. Deze partner had vaak een ouder die er veel bovenop zat, die erg bepalend was en weinig ruimte gaf. Of die zelf heel aanwezig was met eigen emoties.
Daardoor heeft deze partner niet geleerd dat het én in verbinding kon zijn, én de eigen autonomie kon behouden. Want verbinding betekende verlies van de eigen autonomie. Als iemand toenadering zoekt en er dus verbinding ontstaat schrikt deze partner daarvan en komt de oude angst van het verlies van de autonomie terug. Wat het gevoel van verlatenheid bij de eerste partner natuurlijk alleen maar erger maakt en het verlangen tot versmelting dus ook, waardoor het patroon zichzelf versterkt.
En als deze partner na een poos het najagen wanhopig opgeeft ervaart de tweede partner een gevoel van ruimte waardoor die zich naar de ander toe kan gaan bewegen. Dit kan soms een schrik effect bij de verlatingsangst partner veroorzaken, waardoor het patroon zich omkeert. Zo kunnen de danspartners steeds wisselen van positie en zich de ene keer aan de ene, dan weer aan de andere kant bevinden.
Het kan ook zo zijn dat er niet gewisseld wordt en iemand voortdurend het gevoel heeft de ander nodig te hebben terwijl die persoon er alles aan doet om er een afstand tussen te houden. Door bv. niet echt helemaal voor die persoon te kiezen en de achterdeur open te houden. Door zichzelf nooit echt te laten zien en geen gevoelens en behoeften te delen. Er zijn vele variaties van de liefdesbange dans.
De saboteur
Het interessante is dat beide ‘polen’ elkaar nodig hebben en elkaar haarfijn weten uit te zoeken. Iemand die verlangt naar symbiose en het gevoel heeft de ander nodig te hebben zal iemand kiezen die niet beschikbaar is. Die niet durft te kiezen, in het buitenland woont, nog een relatie heeft…
En degene die bang is om verstikt te worden en echt contact toe te laten zal iemand kiezen die zich afhankelijk opstelt en steeds meer aandacht claimt, waardoor het gevoel van verstikking en verlies van ruimte ontstaat.
Dat is het werk van de saboteur, die als taak heeft de dingen vertrouwd te houden. Als dat is wat je kent van vroeger, wil hij dat dus graag zo houden.
En, je raadt het al, wat je saboteur als vertrouwd ervaart heeft meestal te maken met je gezin van herkomst. Heb je momenten van echte verlatenheid ervaren zoals hierboven geschreven? Kon je er niet op rekenen dat je ouders er echt voor je waren? Dan gaat hij alles in het werk stellen dat in je liefdesrelaties te herhalen.
Ook als je geen grote gebeurtenissen van verlating heb meegemaakt zal je je enigszins herkennen in een van de 2 polen.
De mensen die dichterbij de verlatingsangstpool voelen zich over het algemeen genomen sneller verlaten of afgewezen worden en zullen geneigd zijn zich dan naar de ander toe te bewegen.
De mensen die meer aan de kant van de bindingsangstpool zitten voelen zich over het algemeen genomen sneller gecontroleerd of hebben het gevoel dat ze niet zichzelf kunnen zijn. En ervaren dat als verstikkend. Meestal klappen ze als reactie hierop dicht of zijn ze geneigd zich terug te trekken.
Hechting
Had je een afwezige ouder en ‘greep je mis’ in het contact? Dan zit je waarschijnlijk iets meer aan de verlatingsangstkant en ben je in latere relaties vooral gericht op het samen zijn van de verbinding. Je zet je autonomie wat makkelijker aan de kant, met als keerzijde dat je je snel(ler) alleen en verlaten voelt. Jij hebt een teken van de ander nodig dat je er toe doet, dat je gezien of gehoord wordt voordat je je weer rustig kunt voelen.
Had je een ouder die je weinig ruimte gaf of je (onbewust) gebruikte voor de eigen emoties? Dan heb je waarschijnlijk ervaren dat er voor jou emoties weinig ruimte was en voel je je als volwassenen eerder verstikt. Je moet je beschermen tegen verstikking om een gevoel van autonomie te hebben. Jij hebt het nodig dat er eerst rust en veiligheid en ruimte voor jezelf is voordat je weer in contact kan zijn.
Had je een agressieve of onvoorspelbare ouder? Dan heb je waarschijnlijk geleerd je eigen emoties weg te stoppen uit angst voor een heftige reactie en steeds heel goed aan te voelen hoe de sfeer om je heen is en welk gedrag je dan het beste kan laten zien. Het kan lastig voor je zijn je eigen emoties echt te voelen en daar woorden aan te geven. Dat werd thuis niet gestimuleerd of er werd negatief op gereageerd.
En uiteraard kan je ook een ingewikkelde mix van bovenstaande dingen hebben. Kortom, ieder mens heeft een eigen rugzakje dat bepaalt waar je door getriggerd wordt én hoe je daarop reageert. Een rugzakje met overlevingstools die destijds heel erg handig waren om te overleven, maar nu in partnerrelaties enorm in de weg kunnen zitten.
Heling
Voor de partner met verlatingsangst is het superbelangrijk meer op eigen benen te leren staan, voor zichzelf te kunnen zorgen zonder daar een ander bij nodig te hebben. Van zichzelf te leren houden en de eigen autonomie te versterken.
Voor de partner met bindingsangst is het belangrijk te leren te zorgen voor de eigen ruimte, duidelijke grenzen aan te kunnen geven en te leren voelen welke eigen emoties en behoeften er van binnen zijn.
Beide partners moeten, kortom, leren te zorgen voor zichzelf, verantwoordelijkheid leren nemen voor hun eigen pijn en ‘lege kopjes’ in plaats van deze door de ander willen laten vullen.
Vanuit die twee stevige basissen met zelf gevulde koppen is het mogelijk om met elkaar te verbinden. Niet vanuit claims en elkaar nodig hebben. Maar door er vanuit de eigen autonomie en vrijheid voor elkaar te zijn.
In welke pool herken jij het meeste van jezelf?
Heb je een duidelijke voorkeur of herken je je in beide lijstjes wel een beetje?
Onderstaande symptomen komen uit het prachtige boek liefdesbang van Hannah Cuppen.
Bindingsangst:
- Je gaat verbinding en commitment uit de weg
- Je bent bang je vrijheid te verliezen
- Je stelt je gereserveerd op en wilt het liefste alles ‘open’ laten
- Je ervaart de ander snel als ‘te veel’ of verstikkend
- Je doet er alles aan om de ander op een afstand te houden zodat het geen serieuze relatie wordt
- Het idee van samenwonen of trouwen benauwd je
- Je hebt de neiging om kritisch te zijn en ‘fouten’ te zoeken in de ander
- Je blijft twijfelen over de ander en gaat de relatie rationaliseren
- Je bent ambivalent en tegenstrijdig in je gedrag
- In je commitment ben je incongruent
- Je hebt sterke controledrang
- Je vindt het moeilijk om intiem te zijn als er verwachtingen aan gekoppeld zijn
- Je stelt grenzen m.b.t intimiteit die de ander als onredelijk ervaart
- Je bent voortdurend bezig met wegrennen en jagen
- Je besteedt veel tijd aan het najagen van korte termijn kicks: alcohol, eten, roken, werk, seks, altijd bezig zijn…
- Je hebt de neiging om direct en echt contact te vermijden
- Je bent steeds op de vlucht voor jezelf
- Je dissocieert gemakkelijk van pijnlijke gevoelens
- Je hebt weinig eigenwaarde
- Je negatieve zelfbeeld uit zich bij voorkeur in zelfoverschatting
- Je bent je meer bewust van je angst dan van je verlangen
- Je miskent je behoefte aan nabijheid en samen zijn
- Je bent liever bij je vrienden dan bij een partner
Verlatingsangst:
- Je bent bang om verlaten, afgewezen of in de steek gelaten te worden
- Je zoekt voortdurend bevestiging, aandacht en houvast bij de ander en voelt je ongelukkig en afgewezen als de ander dat niet geeft
- Je hebt de neiging tot claimen en vastklampen
- Je hebt de neiging om te smeken, klagen en eisen
- Je stelt je afhankelijk van de ander op en past jezelf te snel aan
- Je hebt oneindig veel begrip voor de ander
- Je hebt de neiging om te versmelten met de ander
- Je hebt de neiging om overbetrokken te zijn en de relatie te romantiseren
- Je wilt zekerheid dat de ander er voor je is
- Je hebt weinig eigenwaarde en zelfvertrouwen
- Je negatieve zelfbeeld uit zich bij voorkeur in zelfonderschatting
- Je laat jezelf gemakkelijk in de steek
- Je vindt het moeilijk om je grenzen te stellen
- Je richt je woede eerder op jezelf dan de ander
- Je bent je meer bewust van je verlangen dan je angst
- Je vraagt je snel af: mag ik er zijn?
- Je bent bang om je eigen pijn te voelen
- Je hebt moeite om voor jezelf te zorgen
- Je vindt het moeilijk om echt alleen te zijn
- Je hebt een sterke gehechtheid aan onbeantwoorde liefde
- Je kunt de behoefte aan de ander ervaren als een verslaving
- Je doet alles om de ander te bereiken en verliest jezelf erin
- Je zit vast in een herhalend patroon van afgewezen worden
- Je kunt de (destructieve) afhankelijkheidsrelatie niet beëindigen
Als je meer wilt weten over deze dynamiek is het boek liefdesbang echt een aanrader. En sinds kort is ook het bijbehorende werkboek uit: liefdeskunst.
Wil je meer weten over relaties?
Schrijf je in voor mijn masterclass!